Toonladders op piano
Toonladders op piano zijn van onmisbare waarde voor iedereen die piano speelt. De theorie hierachter laat je dingen zoals akkoorden begrijpen. Het spelen van toonladders is ook een goede oefening om je speeltechniek te verbeteren.
Een toonladder kun je het beste omschrijven als: een rij van tonen waarvan de noten zich onderling op vaste afstanden van de grondtoon bevinden.
Majeur toonladder
De meest bekende hiervan is de C majeur toonladder. Deze bestaat uit de volgende tonen:
C D E F G A B
Het lijkt alsof de afstanden tussen deze tonen overal hetzelfde is, maar dat is niet helemaal het geval. De formule van de afstanden die gebruikt worden zijn:
1 – 1 – 1/2 – 1 – 1- 1- 1/2
Mineur toonladder
Een toonladder met een heel andere klank is de mineur toonladder.
A B C D E F G A
De afstanden tussen deze tonen zijn:
1 – 1/2 – 1 – 1- 1/2 – 1 – 1
Zijn er nog meer toonladders op piano?
Jazeker! Hieronder zet ik de in de meest gebruikte uiteen. Elke toonladder heeft zijn eigen klank en sfeer.
Ionische toonladders op piano
De ionische toonlader wordt gebruikt op majeurakkoorden en majeur 7-akkoorden met dezelfde grondtoon als de toonladder. C Ionisch kan dus worden gebruikt op een C-majeur akkoord of een C-majeur 7-akkoord
Dorische toonladders op piano
Kenmerkend voor de dorische toonladder is de grote sext (dorische sext).
Voorbeelden van melodieën die deze toonladder gebruiken zijn het begin van “What shall we do with the drunken sailor”, “Greensleeves” en “Scarborough fair”. Bekende jazz composities zijn So What van Miles Davis en Maiden Voyage van Herbie Hancock
Frygische toonladders op piano
De frygische toonladder is een mineurladder. Kenmerkend voor deze toonreeks is de kleine secunde. Dit geeft deze toonladder een enigszins mysterieuze, “exotische” of “Spaanse” sfeer.
Lydische toonladder
De Lydische toonladder is een grote terts (of majeur)kerktoonladder. Kenmerkend voor deze toonreeks is de overmatige kwart ten opzichte van de majeur (ionische) toonladder. In andere woorden, door de vierde trap van een willekeurige majeurtoonladder te verhogen krijg je een Lydische toonladder (bijvoorbeeld C majeur wordt C lydisch).
Voorbeelden van het gebruik van de Lydische toonladder in de muziek:
- Maria, Maria
Mixolydische toonladders op piano
De mixolydische toonladder is een majeur toonladder, net als het Ionisch en Lydisch. Kenmerkend voor deze toonladder is de verlaagde septiem.
Mixolydisch is een authentieke kerktoonsoort zoals deze in de middeleeuwen en met name in het Gregoriaans gebruikt werden. Er bestond in die dagen ook een plagale versie, hypomixolydisch, die een kwart lager begon en eindigde.
Aeolische toonladders op piano
De aeolische toonladder (ook wel gespeld als eolisch) is een van de zeven hoofd kerktoonsoorten of modi zoals die in de westerse muziek worden gebruikt. Deze toonladder kan worden verkregen door op een piano vanaf de A omhoog te spelen op de witte toetsen tot de eerstvolgende A.
De eolische toonladder wordt ook wel natuurlijk mineur genoemd.
Harmonisch mineur toonladder
Indien de 7e toon van de aeolische toonladder wordt verhoogd onstaat er een nieuwe toonladder; de harmonisch mineur toonladder. Dankzij de verhoogde 7e toon is de vijfde toontrap nu majeur ipv mineur.
Lokrische toonladders op piano
De locrische toonladder is een verminderde toonladder. Kenmerkend voor deze toonreeks is de verminderde kwint. Omwille van de onstabiele klank van deze toonreeks werd zij in de Middeleeuwen niet gebruikt. In de hedendaagse muziek komt hij heel soms voor, onder andere bij Ascenseur pour l’Échafaud van Miles Davis. Pierre Courbois heeft een stuk gecomponeerd onder de naam Lokeren dat is opgedragen aan zowel deze toonladder als het Vlaamse plaatsje van diezelfde naam. Het is uitgebracht op de CD Unsquare Roots, ESP 4000 met zijn dubbel kwintet.
Geef een reactie
Je moet ingelogd zijn om een reactie te geven.